Interview Vossen Vrij Nederland, maandblad 15 december 2016
DE 6 WETENSCHAPPELIJKE DOORBRAKEN VAN 2017, Vrij Nederland, 15 december 2016
TEKST: MICHIEL HULSHOF EN FRAKE SCHERMER, ILLUSTRATIES: KHUAN+KTRON
*** DE COMPUTER IS NIET MEER VAN DE MENS TE ONDERSCHEIDEN
*** ER KOMT EEN NIEUW MEDICIJN TEGEN TUBERCULOSE
*** DE MENS BLIJKT EEN MIGRANT DIE ZICH GEMAKKELIJK AANPAST
*** HET BEWIJS VOOR DONKERE MATERIE WORDT EINDELIJK GELEVERD
*** HET MENSELIJK GENOOM KAN WORDEN AANGEPAST
*** MAATSCHAPPELIJKE CONSENSUS OVER KLIMAATVERANDERING
DE COMPUTER IS NIET MEER VAN DE MENS TE ONDERSCHEIDEN
‘Kunnen machines denken?’ Dat vroeg de Britse wiskundige Alan Turing in een wetenschappelijk artikel uit 1950. Hij vond het een absurde vraag die je niet kon beantwoorden zonder te verzanden in oeverloze definitiekwesties over ‘machines’ en ‘denken’, en suggereerde dus een andere vraag: ‘Kan een computer de mens zo goed imiteren dat willekeurige proefpersonen het verschil tussen mens en machine niet zien?’
De Turingtest werkt grofweg zo: een ondervrager voert tegelijk een chatgesprek met een mens en een computer, zonder dat hij weet wie wie is. Als meer dan 30 procent van de ondervragers de twee niet uit elkaar kan houden, is de computer voor de test geslaagd.
Het was groot nieuws toen de Royal Society in Londen in 2014 naar buiten bracht dat Eugene Goostman, een computer van twee Oekraïense wetenschappers, voor het eerst de Turingtest had doorstaan. Tenminste, dat vonden de wetenschappers zelf. ‘Eugene moest een 13-jarig Oekraïens jongetje voorstellen,’ zegt hoogleraar computationele lexicologie Piek Vossen. ‘En 13-jarige Oekraïense jongetjes hoeven nu eenmaal niet zo goed Engels te spreken, dat was het verhaal. Is dat vals spelen? Eigenlijk wel. Ook kregen de proefpersonen maar vijf minuten om een gesprek te voeren. Dat is wel kort.’
MENS & COMPUTER: ‘Ik geef Google de beste kans. Hun programma’s zijn zo goed in na-apen dat het net echt lijkt.’
Vossen werkt zelf aan het verbeteren van het tekstbegrip van computers. ‘Wij laten een computer een tekst lezen. Vervolgens herkent hij zelf welke personen daarin voorkomen en wat ze wanneer hebben gedaan.’ Als je een computer op die manier alle kranten laat scannen, kun je hem bijvoorbeeld vragen wat Donald Trump op 8 november deed. ‘De computer haalt nu een nauwkeurigheid van 60 tot 80 procent. Interessant is dat computers fouten maken die een mens nooit zou maken. Hij kan antwoorden dat Donald Trump op 8 november in Japan én in Mexico was. Een computer heeft geen common sense.’ Vossen laat computers ‘episodische kennis’ verzamelen. ‘Als je een computer alle nieuwsberichten over auto-ongelukken geeft, doet hij kennis op waarmee hij kan anticiperen. Dan weet hij bij een volgend ongeluk dat het mogelijk is dat de weg wordt afgezet of er een traumahelikopter landt: hij heeft dat al duizenden keren gezien.’ Voor het slagen voor de Turingtest is dat tekstbegrip niet per se nodig, zegt Vossen. ‘Een computer die weinig begrijpt maar goed kan imiteren, slaagt ook.’ Zo legt Google zich toe op deep learning, een methode om patronen te herkennen. ‘Google Translate begrijpt niets van teksten, maar kan wel redelijk goed vertalen. Het algoritme wordt steeds beter in patroonherkenning. Als je een mail wilt beantwoorden, kan Google straks al een deel van de tekst automatisch voor je schrijven.’
Het zou Vossen dan ook niet verbazen als 2017 het jaar wordt dat de Turingtest ook in vloeiend Engels wordt gehaald. ‘Ik geef Google de beste kans. Hun programma’s zijn zo goed in na-apen dat het net echt lijkt.’